Hoewel de gemiddelde levensverwachting toeneemt, verouderen mensen op heel verschillende manieren. De een fietst nog vrolijk rond op negentigjarige leeftijd, terwijl de ander op zestigjarige leeftijd al worstelt met ouderdomskwalen. Dit verschil wordt uitgedrukt met de biologische leeftijd, die meer zegt over iemands gezondheid dan de kalenderleeftijd. Maar hoe wordt deze biologische leeftijd bepaald? En kun je er zelf invloed op uitoefenen?
Je kalenderleeftijd staat vast, maar je biologische leeftijd is een maat voor de schade die je lichaam gedurende je leven heeft opgelopen. Deze schade wordt deels bepaald door erfelijke factoren, maar vooral door leefstijl en omgevingsfactoren. Gelukkig betekent dit dat je zelf invloed kan uitoefenen op je biologische leeftijd en dus op hoe gezond je ouder wordt.
Uit onderzoek blijkt dat slechts 25% van de manier waarop we verouderen wordt bepaald door onze genen. De overige 75% is afhankelijk van leefstijl en omgevingsfactoren. Zaken als luchtvervuiling, blootstelling aan zonlicht en zelfs sociale contacten spelen hierin een rol. Maar de grootste invloed heeft ons gedrag: hoe gezonder we leven, hoe minder schade ons lichaam oploopt en hoe trager het verouderingsproces verloopt.
Wetenschappers zoeken naar meetbare stofjes in het lichaam die iets zeggen over de biologische leeftijd. Deze biomarkers geven inzicht in het risico op ouderdomsziekten en de levensverwachting. Zo bepaalt een gezonde stofwisseling hoe goed het lichaam omgaat met suikers en vetten en kan het risico’s op hart- en vaatziekten en diabetes voorspellen. Daarnaast spelen spieren en botten een belangrijke rol, omdat sterke spieren en stevige botten de kans op botontkalking en spierafbraak verkleinen en de vitaliteit op latere leeftijd bevorderen. Ook de darmflora, de bacteriën in onze darmen, blijkt een bewezen link te hebben met veroudering en algehele gezondheid. Tot slot is het immuunsysteem van groot belang, aangezien ouderen vatbaarder zijn voor infecties en biomarkers kunnen aantonen in hoeverre het immuunsysteem nog effectief functioneert.
De meeste biomarkers voor veroudering worden via ingewikkelde technieken in het bloed gemeten. Toch zijn er ook simpele testjes te doen die inzicht geven in je ‘ware’ (biologische) leeftijd. Een aantal kan je thuis proberen.
1. Balanceren op één been
Een eenvoudige manier om inzicht te krijgen in je biologische leeftijd is door je balans te testen. Onderzoek uit 2022 toont aan dat mensen tussen de 50 en 75 jaar die niet tien seconden op één been kunnen staan, 84% meer kans hebben om binnen zeven jaar te overlijden. Je kunt dit zelf testen door zonder steun op één been te gaan staan, met je armen langs je lichaam en je blik recht vooruit. Lukt het om tien seconden in balans te blijven? Dan is dat een goed teken. Een extra uitdaging is om de test met gesloten ogen te doen. Wie dit langer dan tien seconden volhoudt, heeft een grotere kans om de komende dertien jaar fit en gezond te blijven.
2. De Persoonlijke Gezondheidscheck
Deze uitgebreide, betaalde test, bestaande uit een vragenlijst en eventueel bloed- en urineonderzoek, geeft een goed beeld van je gezondheidsrisico’s en biologische leeftijd.
3. Een slim horloge
Met een smart watch of smartphone kun je belangrijke biomarkers zoals hartslag, slaapkwaliteit en wandelsnelheid meten. Deze gegevens bieden waardevolle inzichten in je gezondheid en vitaliteit.
Wil je meer weten over gezond ouder worden? In deze video (kijktijd 3.10 minuut) vertelt professor Eline Slagboom over het belang van de biologische leeftijd.
Dit artikel is een samenwerking van Proudies en de Leyden Academy on Vitality and Ageing. Lees hier nu alle artikelen.
