Marthe Donas & Alexander Archipenko: Een vergeten liefdeskoppel dat het modernisme kleur gaf

De vrouw die haar eigen naam achterliet

In 1912, na een bijna fatale val door een glazen dak, besluit Marthe Donas dat niets haar nog zal tegenhouden. Niet haar conservatieve familie, niet de oorlog, en zeker niet de wereld die vrouwelijke kunstenaars nauwelijks serieus neemt. Ze pakt haar koffers, trekt door Europa – van Dublin tot Parijs – en gaat schilderen onder het mysterieuze pseudoniem Tour Donas.

Dat genderneutrale alias blijkt een slimme zet. Galeries en verzamelaars raken geboeid door haar kleurrijke, geometrische schilderijen. Haar werk reist van Europa tot de Verenigde Staten en Japan. Zonder dat iemand het beseft, breekt een jonge Belgische vrouw door in een wereld die tot dan toe vooral door mannen wordt gedomineerd.

Een ontmoeting die vonken geeft

Aan de Franse Rivièra ontmoet Donas in 1917 de Oekraïense beeldhouwer Alexander Archipenko. Hij is op dat moment al beroemd om zijn baanbrekende sculpturen, waarin leegte en volume elkaar afwisselen. Hun ontmoeting mondt uit in een intens creatieve periode — én een liefdesrelatie.

Waar Archipenko de mensfiguur in beweging brengt, vertaalt Donas zijn ideeën naar het doek. Haar werk wordt luchtiger, ritmischer, vrijer. Samen vinden ze een nieuwe beeldtaal: een harmonie tussen schilderkunst en beeldhouwkunst, tussen mannelijk en vrouwelijk, tussen rede en emotie.

De avant-garde van La Section d’Or

Terug in Parijs sluiten Donas en Archipenko zich aan bij La Section d’Or, een internationale kunstenaarsgroep die het modernisme nieuw leven inblaast na de Eerste Wereldoorlog. In hun midden bevinden zich namen als Piet Mondriaan, Theo van Doesburg, Fernand Léger en František Kupka – grootheden die we vandaag kennen als pioniers van de abstracte kunst.

Opvallend is dat deze kring, voor die tijd uitzonderlijk, meerdere vrouwelijke kunstenaars omarmt. Naast Marthe Donas maken ook Natalia Goncharova, Marie Vassilieff en barones d’Oettingen deel uit van het collectief. Hun werk toont dat het modernisme niet enkel een verhaal van mannen was, maar van mensen die de grenzen van vorm, kleur en identiteit durfden te verleggen.

Een sprankelende herontdekking

Ruim een eeuw later brengt het KMSKA hun verhaal opnieuw tot leven. Met topwerken uit internationale musea en zeldzame stukken uit privécollecties vormt Donas, Archipenko & La Section d’Or een kleurrijk venster op de tijd waarin kunst symbool stond voor hoop en vernieuwing.

Het is een expo die niet alleen esthetisch ontroert, maar ook inspireert. Want Marthe Donas laat zien wat er mogelijk is wanneer je weigert om je te laten beperken — door afkomst, verwachtingen of conventies.

Praktische informatie

🖼️ Expositie: Donas, Archipenko & La Section d’Or. Betoverend modernisme
📍 Locatie: KMSKA, Antwerpen
📅 Periode: 4 oktober 2025 – 11 januari 2026
🎟️ Tickets & info: www.kmska.be

Waarom u dit niet mag missen

Deze tentoonstelling is meer dan een verzameling schilderijen. Het is een verhaal over moed, liefde en artistieke vrijheid. Over hoe een Vlaamse vrouw een brug sloeg tussen traditie en toekomst. En over hoe kunst, zelfs na oorlog en tegenslag, de kracht heeft om te verbinden en te vernieuwen.

Een perfect herfstuitje voor wie houdt van schoonheid met een verhaal.

‍