In de eenentwintigste eeuw is het stiller geworden in de cultuur dan we denken. Niet in volume, want de wereld gonst van geluid, beelden, meningen en content. Maar in betekenis. W. David Marx, cultuurhistoricus en schrijver van Ametora, stelt in zijn nieuwe boek Blank Space: A Cultural History of the Twenty-First Century dat onze tijd wordt gekenmerkt door wat hij “noisy stasis” noemt: een luidruchtige stilstand.
.png)
Volgens Marx bevond cultuur zich ooit in een staat van voortdurende vernieuwing. Elk decennium bracht iets radicaal nieuws — in muziek, mode, kunst of taal. Vandaag lijkt die stroom opgedroogd. Popsterren klinken als hun voorgangers, modetrends draaien in cirkels, televisieseries keren terug in eindeloze remakes. De toekomst, schrijft Marx, “heeft haar belofte verloren; we leven in een eeuwige remix.”
Marx wijt die stilstand aan drie krachten. Ten eerste is er de almacht van het algoritme: digitale platforms belonen herkenning boven risico. Wat goed scoort, krijgt meer zichtbaarheid — en zo groeit het vertrouwde uit tot standaard. Ten tweede is cultuur steeds nauwer verbonden met commercie. Waar creativiteit vroeger een poging was om iets nieuws te zeggen, is ze nu vaak een middel om iets te verkopen. En ten derde is er de nostalgie, die als een warme deken over de samenleving ligt. We grijpen liever terug naar wat we kennen dan dat we het onbekende omarmen.
Die diagnose klinkt somber, en dat is ze ook. Maar misschien, schrijft The New Yorker-criticus Kyle Chayka, zijn we niet zozeer getuige van vervlakking, als wel van verschuiving. De motor van vernieuwing draait niet meer op subculturen of massamedia, maar op de talloze, kleine niches die online floreren — van Japanse jazz tot ambachtelijk keramiek, van slow fashion tot podcasts over filosofie.
Voor wie opgroeide in decennia vol culturele schokken — van de rockrevolutie tot punk en internet — kan de huidige tijd leeg aanvoelen. Maar die leegte, zegt Marx, is niet alleen verlies; het is ook ruimte. Een blank space waarin nieuwe vormen kunnen ontstaan, als we durven kijken buiten de algoritmische muur.
Misschien is dat de uitdaging van onze tijd: niet wachten op het volgende grote ding, maar zelf betekenis scheppen in het kleine. Niet nog een hit, maar een gesprek. Niet nog een trend, maar een gedachte.
Voor de lezers van Proudies — mensen die de cycli van cultuur hebben zien komen en gaan — ligt daarin juist een kans. Want waar jongeren de waan van het nieuwe najagen, kunnen zij de stilte waarderen, de nuance, de diepte.
De cultuur mag dan stiller zijn geworden, dat betekent niet dat ze dood is. Misschien is ze simpelweg volwassen geworden.
