Wat betekent het om goed oud te worden? Die vraag is vandaag relevanter dan ooit. We leven langer, we blijven langer vitaal, en steeds meer mensen boven de 60 willen actief blijven bijdragen aan de samenleving. Maar hóe we ouder worden – mentaal, fysiek, sociaal en spiritueel – verschilt enorm. Dat blijkt uit een grootschalig onderzoek van het McKinsey Health Institute (MHI), waarin meer dan 21.000 mensen van 55 jaar en ouder in 21 landen zijn bevraagd over hun beleving van gezondheid en kwaliteit van leven. De uitkomsten zijn hoopvol, soms confronterend, maar bovenal: inspirerend. Want gezond ouder worden blijkt geen luxe voor de enkeling, maar een wens én mogelijkheid voor velen.
.png)
Een van de belangrijkste inzichten? Gezondheid wordt door ouderen wereldwijd niet alleen bepaald door lichamelijke fitheid, maar vooral ook door zingeving, stressbeheersing, verbondenheid en onafhankelijkheid. Deze vier factoren blijken het sterkst samen te hangen met hoe gezond iemand zich voelt. Het is dus niet alleen een kwestie van een goede bloeddruk of voldoende stappen per dag – het is ook: heeft mijn leven betekenis?
Daarmee herdefinieert MHI wat gezondheid eigenlijk is. Niet de afwezigheid van ziekte, maar het vermogen om het leven te leiden zoals men dat zelf wil. Of zoals een deelnemer het verwoordde: "Zolang ik iets bijdraag, ben ik gezond."
Opvallend: mensen in hoge-inkomenslanden zoals Nederland of Zweden rapporteren niet per se een betere gezondheid dan mensen in landen met een lager inkomen. Sterker nog, ouderen in landen als Nigeria of India geven aan zich vaak geestelijk of spiritueel gezonder te voelen dan hun leeftijdsgenoten in het Westen.
Wat zegt dit? Misschien dat we in rijke landen geneigd zijn gezondheid te meten aan de hand van beperkingen. Terwijl in andere culturen het accent juist ligt op verbinding, zingeving en veerkracht. Het is een uitnodiging om verder te kijken dan statistieken – en om met andere ogen naar ouder worden te leren kijken.
Het stereotype dat ouderen moeite hebben met technologie wordt in dit onderzoek overtuigend onderuitgehaald. De overgrote meerderheid van de 55-plussers gebruikt een smartphone – zelfs in de oudste leeftijdsgroepen. In landen als China en Zweden is het gebruik onder 80-plussers opvallend hoog. In Frankrijk en Brazilië juist lager.
Wél blijven kosten en gebrek aan kennis drempels voor sommigen. Toch is de trend duidelijk: technologie speelt een steeds grotere rol in hoe ouderen verbonden blijven, zorg organiseren en zelfstandig functioneren. Het vraagt om toegankelijke apps, duidelijke taal en vooral: minder aannames.
Een verrassende uitkomst: wereldwijd wil een groot deel van de ouderen blijven werken of vrijwilligerswerk doen – maar lukt dat vaak niet. Bijna 1 op de 5 ouderen in rijke landen wil werken, maar heeft geen passende baan. De oorzaak? Een gebrek aan aantrekkelijke functies, leeftijdsdiscriminatie, of simpelweg niet weten waar te beginnen.
En dat is zonde. Want het onderzoek toont aan dat maatschappelijke participatie – van betaald werk tot vrijwilligerswerk en cursussen – sterk samenhangt met een betere ervaren gezondheid. De grootste gezondheidswinst werd zelfs gevonden bij ouderen die actief vrijwilligerswerk doen.
Een ouder persoon die zich gezien, gehoord en gewaardeerd voelt, blijkt gezonder – onafhankelijk van zijn medische status.
Meer dan 80% van de respondenten wereldwijd wil graag zo lang mogelijk zelfstandig thuis blijven wonen. Toch is dat niet vanzelfsprekend. Ouderen die alleen wonen lopen risico’s – denk aan valincidenten of isolement. Oplossingen liggen in technologie, kleine aanpassingen in huis, of meer collectieve woonvormen. In landen als Noorwegen en Singapore wordt al volop geëxperimenteerd met nieuwe woonconcepten.
Ook in Nederland ligt hier een kans: kunnen we woningen en buurten zo ontwerpen dat ze meebewegen met de levensfase van bewoners?
Misschien wel het meest ontroerende inzicht uit het onderzoek: hoe ouder mensen worden, hoe belangrijker spirituele gezondheid wordt – het gevoel dat het leven betekenis heeft, dat je ergens bij hoort. In Japan bijvoorbeeld geven ouderen boven de 80 aan zich gelukkiger en meer verbonden te voelen dan jongere leeftijdsgenoten. Niet ondanks, maar dankzij ouder worden.
Het laat zien dat ouderdom niet alleen een fase van verlies is, maar ook een fase van verdieping. Van rust, reflectie en hernieuwde betekenis. De uitdaging is om daar ruimte voor te maken – in beleid, in de zorg, maar ook in de manier waarop we met elkaar omgaan.
Als Proudies weten we: ouder worden is niet het einde van iets, maar een nieuw begin. Dit rapport bevestigt wat we al lang voelen: gezond ouder worden is niet alleen iets dat je overkomt. Het is iets waar je elke dag opnieuw invulling aan kunt geven – door verbonden te blijven, te blijven leren, mee te blijven doen.
Voor overheden, zorginstellingen en bedrijven liggen hier kansen om beleid en producten beter af te stemmen op wat mensen zélf willen. Niet betuttelen, maar faciliteren. Niet denken in leeftijd, maar in levensfase. En bovenal: zien wat deze generatie te bieden heeft.
📌 Wat u zelf kunt doen:
Gezond ouder worden is geen privilege – het is een recht, een keuze en een avontuur.
“Je leeftijd bepaalt niet wie je bent. Wat u doet met uw tijd, dát maakt u wie u bent.”
—
📖 Bron: McKinsey Health Institute – Age is just a number: How older adults view healthy aging
📥 Download hier het originele rapport (Engels, 20 pagina’s)
