Het was geen stormachtige nacht, zoals de cliché’s van het gotische genre ons willen doen geloven. Het was erger dan dat: een zomer die geen zomer was. In 1816 lag Europa onder een sluier van as en kou. Een jaar eerder was de Indonesische vulkaan Tambora uitgebarsten — de zwaarste eruptie in eeuwen — en het stof dat de lucht verduisterde, verdoemde de wereld tot een “jaar zonder zomer.”
.png)
In dat apocalyptische licht, aan de oever van het Meer van Genève, zat een groep jonge Engelse aristocraten binnen opgesloten, verveeld, rusteloos en op zoek naar vermaak. Hun namen klinken als echo’s van een literaire tijdcapsule: Lord Byron, de beruchte dichter en excentrieke romanticus; zijn dokter John Polidori; de jonge Mary Godwin (later Mary Shelley); en haar geliefde, de idealistische dichter Percy Bysshe Shelley. Wat begon als een spelletje tijdverdrijf — elkaar bang maken met spookverhalen — zou de loop van de westerse literatuur voorgoed veranderen.
“Laten we allemaal een spookverhaal schrijven,” stelde Byron die avond voor. De rest is geschiedenis.
Mary Shelley, slechts 18 jaar oud, droomde die nacht van een wetenschapper die “de vonk van leven” schonk aan een dode. Zo werd Frankenstein; or, The Modern Prometheus geboren — niet zomaar een horrorverhaal, maar een mythe over de menselijke ambitie, over wat er gebeurt als de mens zelf voor God speelt. Het was het begin van de moderne sciencefiction, maar ook een waarschuwing die nog altijd nagalmt in een tijd van AI en genetische manipulatie.
Dr. Polidori, geïnspireerd door zijn charismatische werkgever Byron, schreef kort daarop The Vampyre (1819) — het eerste prozaverhaal waarin de vampier verscheen als een verleidelijke aristocraat. Zijn schepping zou later door Bram Stoker worden omgevormd tot Dracula, de graaf die tot op de dag van vandaag onze nachtmerries bevolkt.
En Lord Byron zelf? Hij schreef slechts fragmenten — onvoltooide verhalen vol melancholie en duisternis — maar zijn geest, zijn decadentie en zijn magnetische duisternis vormden de schaduw waaruit de gotische held geboren werd.
Lang voor Byron, Shelley en Dracula kenden mensen al een nacht waarin de grens tussen levenden en doden vervaagde. Halloween vindt zijn oorsprong in het Keltische Samhain, een oud oogstfeest dat het einde van de zomer markeerde en de komst van de donkere maanden aankondigde. Volgens de Kelten was dit de nacht — 31 oktober — waarop de zielen van de overledenen terugkeerden naar aarde.
Om zich te beschermen tegen kwade geesten staken mensen vuren aan, droegen maskers en verkleedden zich, in de hoop dat dolende zielen hen niet zouden herkennen. Later, toen het christendom oprukte, probeerde de kerk het feest te kerstenen: 1 november werd Allerheiligen, en de avond ervoor All Hallows’ Eve — later verbasterd tot Halloween.
De traditie reisde met Ierse en Schotse immigranten naar Amerika, waar het feest zich langzaam transformeerde. Van een nacht vol mystiek en bijgeloof groeide het uit tot een cultureel fenomeen — een mengeling van volksfeest, folklore en commercie. Maar ergens, diep onder de lagen snoep, kostuums en pompoenen, leeft nog steeds het oergevoel dat iets ons in het donker aankijkt.
Het is verleidelijk om deze verhalen te zien als griezelig tijdverdrijf van romantische geesten. Maar wie goed kijkt, ziet iets diepers. Shelley’s Frankenstein gaat niet over het monster, maar over de mens die bang is voor zijn eigen schepping. Dracula is een verhaal over de angst voor het onbekende, voor besmetting, voor begeerte die buiten de grenzen van het fatsoen treedt. En Polidori’s vampier — koel, aristocratisch, onsterfelijk — weerspiegelde het zelfdestructieve verlangen van een generatie die zichzelf verslond aan passie en poëzie.
Monsters waren geen uitvinding van angst, maar van introspectie. Ze vertelden ons iets over de grenzen van kennis, macht en moraal. En misschien, vooral, over de eenzaamheid van de mens in zijn zoektocht naar betekenis.
Meer dan tweehonderd jaar later blijven de contouren van die nacht zichtbaar. In elk horrorverhaal dat we vandaag consumeren — van Netflix-thrillers tot hedendaagse dystopieën — klinkt de echo van dat moment aan het Meer van Genève. De stormen buiten hun raam zijn onze innerlijke stormen geworden: klimaat, technologie, de veroudering van de mens, de eindigheid van het lichaam.
Misschien daarom blijven we terugkeren naar die verhalen, elk najaar opnieuw, als de dagen korter worden en het licht verdwijnt. Niet om bang te worden — maar om te voelen dat we leven.
Want zoals Mary Shelley ooit schreef:
“Nothing is so painful to the human mind as a great and sudden change.”
En wat is ouder worden anders dan precies dat — een transformatie, soms angstaanjagend, maar vol belofte van iets nieuws?
Halloween bij Proudies
Deze week duiken we dieper in de oorsprong van onze angst en verwondering. Van de Keltische vuren tot de gotische kastelen van de Romantiek, van Frankenstein tot Dracula. Want elk verhaal dat ons kippenvel bezorgt, zegt uiteindelijk iets over de mens — niet het monster.
