In het Londen van de vroege jaren zestig – een stad die langzaam losweekte van het grijs van de wederopbouw en op het punt stond om uit te barsten in kleur, geluid en zelfexpressie – opende een jonge ontwerpster haar eerste boetiek op King's Road. De winkel heette Bazaar. De naam was geen toeval: het was een plek van chaos, creativiteit en vrijheid. De vrouw achter het concept: Mary Quant, 1 meter 60, een scherpe pony, onafscheidelijke eyeliner en een glimlach die alles durfde.
.png)
Quant ontwierp wat ze zelf miste: kleding waarin je kon rennen, dansen, leven. Geen stijve korsetten of degelijke plooirokken, maar korte jurkjes met rechte lijnen, vrolijke kleuren en bovenal: benen. Heel veel benen. Het resultaat? De minirok. Of althans – haar versie ervan. Want hoewel het debat over wie de minirok werkelijk “uitvond” nog steeds voortduurt (sommigen noemen de Franse couturier André Courrèges, anderen wijzen op straatmode die al langer korter werd), is het onbetwist Mary Quant die het kledingstuk in de publieke verbeelding katapulteerde. En die het toegankelijk maakte. Betaalbaar. Speels. Vrij.
Om de radicaliteit van de minirok te begrijpen, moet men de tijd begrijpen. De vroege jaren zestig waren een overgangstijd. Jongeren – die in de jaren vijftig nog netjes naar hun ouders luisterden – begonnen zich los te maken van de normen van hun voorgangers. De babyboomgeneratie kwam tot volwassenheid en wilde haar eigen wereld bouwen, met eigen waarden. En mode was een directe afspiegeling van die wens.
In een interview in 1967 zei Quant: “It was the girls on the King’s Road who invented the mini. I was making simple, youthful clothes that would let you run and jump, and we would make them the length the customer wanted. I wore them very short and the customers would say, ‘Shorter, shorter.’”
Met andere woorden: de minirok werd niet alleen geboren in een atelier – ze ontstond uit interactie. Tussen ontwerpster en drager, tussen straat en studio. Dat maakt haar niet minder revolutionair – maar des te democratischer.
De minirok viel samen met andere sociale veranderingen: de opkomst van anticonceptie, het tweede feministische golfdenken, en de wereldwijde studentenprotesten die vrijheid, gelijkheid en plezier als strijdkreten hadden. De lengte van een rokje werd een metafoor voor iets veel groters: autonomie.
Quant, geboren in 1930 in Londen als dochter van twee Welshe leraren, werd opgeleid als illustrator aan Goldsmiths College. Maar haar hart lag bij kleding – en bij ondernemerschap. Samen met haar partner, Alexander Plunket Greene, en hun vriend Archie McNair opende ze in 1955 haar winkel Bazaar. Het was meer dan een winkel: het was een ontmoetingsplek, een uitgaansplek, een podium voor jonge mensen om zichzelf te laten zien. Er draaide muziek, er waren modeshows in het etalageraam, en je kon er op zaterdagnacht een nieuwe outfit scoren voor het feestje van diezelfde avond.
Ze ontwierp met een ongekende energie: jurkjes in jersey, felgekleurde kousen, Peter Pan-kraagjes, plastic regenjassen. Ze was niet bang voor humor in haar ontwerpen – of voor kinderlijkheid. Ze gaf vrouwen de mogelijkheid om zich jeugdig te kleden, ook na hun twintigste. Ze gaf hun plezier terug in het aankleden. Iets wat decennialang verdrongen was door moraliteit, praktische overwegingen en modevoorschriften van bovenaf.
Het silhouet dat zij hielp creëren – korte rok, rechte lijnen, platte schoenen, grafische vormen – werd het gezicht van de Swinging Sixties. Een tijdperk waarin Londen het centrum van de culturele wereld werd. Van The Beatles tot Twiggy, van Carnaby Street tot Soho, overal voelde je de geest van vrijheid. En Quant stond met haar zwart-witte madelief-logo als een gids in het midden van die explosie.
Uiteraard riep de minirok niet alleen bewondering op. Conservatieve commentatoren spraken van “moreel verval”, van “onzedelijkheid”, van “vervallen vrouwelijkheid”. In katholieke kringen werd het rokje tot symbool van losbandigheid gebombardeerd. Maar voor de jonge vrouwen die haar kleding droegen, voelde het als bevrijding. Ze kleedden zich niet voor de mannelijke blik – ze kleedden zich voor zichzelf, voor hun vriendinnen, voor de dansvloer.
Wat Quant bijzonder maakte, was haar vermogen om een brug te slaan tussen high fashion en straatcultuur. Ze werkte samen met grote warenhuizen, bracht een eigen make-uplijn op de markt en transformeerde zichzelf in een merk – ver voordat modeontwerpers dat standaard deden. Ze was zakelijk, visionair en nooit pretentieus.
Mary Quant overleed in april 2023, op 93-jarige leeftijd, in haar huis in Surrey. Maar haar invloed blijft voelbaar. Niet alleen in de kleding – van de minirok tot de babydoll-jurk – maar in het idee dat mode een instrument kan zijn voor zelfexpressie, voor spel, voor verzet.
Vandaag de dag dragen generaties vrouwen korte rokjes zonder erover na te denken. Maar elk van die zoomlijnen draagt een echo van die eerste stap op King’s Road. Van een jonge vrouw die besloot dat mode niet alleen mooi hoefde te zijn, maar ook levendig, grappig, snel – en kort.
Quant veranderde de wereld niet met manifesten of protesten, maar met een schaar, een naaimachine en een compromisloze liefde voor de jeugd.
“The fashionable woman wears clothes. The clothes don’t wear her,” zei Quant ooit. En daar, tussen stof en identiteit, ligt haar werkelijke erfenis. De minirok was maar het begin. Mary Quant gaf vrouwen het recht om ruimte in te nemen – met blote knieën en opgeheven hoofd.
