Zelfzorg is voor jou geen luxe. Het is een voorwaarde om goed te kunnen blijven zorgen en om zelf in balans te blijven. In dit artikel vind je praktische adviezen, maar ook geruststelling: je hoeft het niet alleen te doen.

1. Erkennen dat mantelzorg veel van je vraagt

Veel mantelzorgers onderschatten hoeveel energie hun rol kost. Het begint bij erkennen dat mantelzorg echt werk is: fysiek, emotioneel en mentaal. Je mag dus moe zijn, twijfelen, of af en toe behoefte hebben aan ruimte.

Waarom dit helpt:
Wanneer je de zwaarte van je rol serieus neemt, wordt het makkelijker om grenzen te stellen en om hulp te vragen. Het voorkomt dat je te veel op je schouders neemt.

2. De kracht van kleine dagelijkse routines

Zelfzorg hoeft niet groots te zijn. Kleine, herhaalbare momenten geven je houvast en energie.

Voorbeelden van mini-momenten die helpen:

• Een korte wandeling zodra je wakker wordt.
• Een vast belmoment met iemand die je vertrouwt.
• Twee keer per dag bewust ademhalen en ontspannen.
• Een kop thee in stilte voordat je de dag begint.
• Een bladzijde lezen uit een boek dat je inspireert.

Het gaat niet om de duur, maar om de herhaling. Zo geef je jezelf tussendoor herstelmomenten.

3. Grenzen stellen zonder schuldgevoel

Grenzen stellen voelt soms alsof je iemand tekortdoet. In werkelijkheid voorkom je overbelasting en dat is ook een vorm van zorgen.

Manieren om je grenzen te bewaken:

• Spreek vaste tijden af waarop je beschikbaar bent.
• Geef helder aan wat je wel en niet kunt doen.
• Zeg eerlijk wanneer iets te veel wordt.
• Plan rustdagen in, ook al voelt dat soms lastig.

Je grenzen zijn niet egoïstisch, maar nodig.

4. Hulp vragen: je hoeft het niet alleen te dragen

Onderzoek laat zien dat mantelzorgers met ondersteuning meer veerkracht houden.

Mogelijke vormen van hulp:

• Familie en vrienden: Verdeel taken zoals administratie, boodschappen of een middag oppassen.
• Buurt en netwerk: Soms wonen er mensen dichtbij die best willen helpen.
• Professionele ondersteuning: Denk aan de wijkverpleegkundige, dagbesteding of respijtzorg.
• Emotionele steun: Gesprekken met een coach, huisarts, psycholoog of lotgenoten geven lucht.

Hulp vragen is geen zwakte, maar vooruitkijken.

5. Bewaken van je eigen gezondheid

Zorgen voor een ander is intensief. Je eigen lichaam en geest verdienen minstens zoveel aandacht.

Let op deze signalen:

• Slecht slapen
• Snel geprikkeld zijn
• Hoofd- of rugpijn
• Geen zin meer in sociale activiteiten
• Gevoel van opgejaagdheid

Wat helpt:

• Houd vaste eet- en slaappatronen aan.
• Beweeg dagelijks, ook als het maar even is.
• Schakel je huisarts in als klachten aanhouden.
• Creëer mentale rust via hobby’s, natuur, meditatie of muziek.

6. Ruimte maken voor je eigen leven

Je bent meer dan mantelzorger. Je hebt dromen, interesses en behoeften die ook aandacht verdienen.

Vraag jezelf af:

• Waar krijg ik energie van?
• Wat mis ik in mijn dagelijks leven?
• Wat wil ik de komende maanden voor mezelf doen?

Geef deze antwoorden een plek in je agenda, zonder schuldgevoel.

7. Emoties toelaten en accepteren dat dingen veranderen

Mantelzorg gaat soms gepaard met verlies: van vrijheid, gezondheid of de oude vorm van een relatie. Verdriet, frustratie of onzekerheid zijn normaal.

Zo kun je jezelf ondersteunen:

• Benoem wat je voelt, zonder oordeel.
• Praat regelmatig met iemand die je vertrouwt.
• Gun jezelf tijd om te wennen aan veranderingen.
• Weet dat liefde en overbelasting soms naast elkaar bestaan.

8. Koesteren wat wél goed gaat

Er zijn ook mooie momenten: een glimlach, een gesprek, iets wat jullie samen lukt. Door deze momenten bewust te markeren, wordt de zorgrol lichter en betekenisvoller.

9. Vooruitkijken zonder angst

Het helpt om tijdig na te denken over de toekomst: welke ondersteuning heb je nu nodig, en welke later? Door vooruit te kijken voorkom je dat je pas ingrijpt als het eigenlijk te laat is.

Tot slot: je verdient rust, ruimte en steun

Mantelzorg is waardevol, maar vraagt veel. Je hoeft niet voortdurend sterk te zijn: je mag leunen, bijtanken en hulp inschakelen. Goed zorgen begint immers bij goed voor jezelf zorgen.

‍