Wat maakt ons echt veerkrachtig?

Wat is veerkracht?

Veerkracht is het vermogen om met tegenslagen om te gaan, ervan te herstellen én er sterker uit te komen. Het gaat niet alleen om "volhouden", maar om blijven groeien ondanks uitdagingen. Denk aan het verliezen van een baan, gezondheidsproblemen, verlies of dagelijkse druk: veerkracht bepaalt of we vastlopen of doorpakken.

Stress is geen vijand

Hoewel stress vaak een negatieve lading heeft, is het niet per definitie iets slechts. Een bepaalde mate van stress is zelfs nodig om te presteren. Kortdurende, beheersbare stress helpt ons om alert te blijven, beslissingen te nemen en doelen te bereiken.

Het probleem ontstaat wanneer stress langdurig en oncontroleerbaar wordt. Dan raken we uitgeput, verlamd of cynisch. Wat de doorslag geeft? Hoe goed we geleerd hebben om met stress om te gaan.

Veerkracht is deels aangeboren…

Onderzoek laat zien dat onze genetische aanleg invloed heeft op hoe gevoelig we zijn voor stress. Sommige mensen zijn van nature kalmer of optimistischer, wat hen helpt sneller te herstellen van tegenslagen. Ook persoonlijkheidskenmerken, zoals openheid of consciëntieusheid, spelen een rol.

Maar – en dat is het goede nieuws – veerkracht is niet alleen een kwestie van geluk of genen.

…maar vooral trainbaar

Veerkracht is als een spier: hoe vaker je 'm traint, hoe sterker hij wordt. Onderzoekers noemen dit stress inoculation: door regelmatig kleine doses stress te ervaren (zoals een spannend gesprek voeren of uit je comfortzone stappen), bouw je mentale kracht op. Denk aan het leren van een nieuwe vaardigheid, vrijwilligerswerk doen of bewust tijd maken voor stilte en reflectie.

Wat helpt om veerkracht te vergroten?

1. Sociale verbindingen
   Sterke relaties zijn een van de krachtigste beschermers tegen stress. Mensen die zich gesteund voelen, herstellen sneller van moeilijke ervaringen.
2. Zingeving
   Wie betekenis ervaart in zijn leven – door werk, familie, hobby’s of vrijwilligerswerk – blijft ook in lastige tijden gemotiveerd.
3. Zelfbewustzijn
   Weten wat je nodig hebt, waar je grenzen liggen en hoe je op stress reageert, helpt om betere keuzes te maken.
4. Flexibel denken
   Veerkrachtige mensen kunnen tegenslagen herinterpreteren. Ze zien falen niet als eindpunt, maar als leermoment.
5. Fysieke gezondheid
   Slaap, voeding en beweging zijn onmisbaar. Een gezond lichaam draagt bij aan een veerkrachtige geest.

De rol van de samenleving

Hoewel individuele eigenschappen belangrijk zijn, speelt ook de omgeving een rol. Een samenleving waarin mensen zich veilig voelen, waar zorg toegankelijk is en waar ruimte is voor fouten en herstel, maakt het makkelijker om veerkrachtig te zijn.

Tot slot: veerkracht is niet hetzelfde als altijd sterk zijn

We hoeven niet altijd positief, sterk of opgewekt te zijn om veerkrachtig te zijn. Soms betekent veerkracht juist: toegeven dat je het even niet weet, hulp vragen, of tijdelijk pas op de plaats maken. Het gaat om opstaan – desnoods langzaam – en doorgaan.

In tijden waarin de wereld ons steeds opnieuw uitdaagt, is veerkracht geen luxe, maar noodzaak. En het mooie is: iedereen kan het ontwikkelen.

‍