Waarom minder digitale prikkels juist méér creativiteit geeft

Wat is het Default Mode Network?

Je hersenen hebben een basistoestand: een netwerk dat actief is wanneer je niet doelgericht ergens mee bezig bent. Dat netwerk heet het Default Mode Network. Het wordt onder andere actief in de mediale prefrontale cortex en de posterior cingulate cortex. Het DMN schakelt uit als je je intens focust en gaat juist aan als je mijmert, herinneringen ophaalt of dagdroomt. Precies die momenten waarop onverwachte verbanden ontstaan.

Creativiteit is dus geen aan/uit-knop, maar een wisselwerking tussen netwerken voor geconcentreerd denken en netwerken voor spontane gedachten. Dat laatste netwerk — jouw DMN — floreert vooral wanneer jij even níets doet.

Waarom meldingen en multitasken je denken versplinteren

1) Attention residue

Elke keer dat je van taak wisselt, blijft een deel van je aandacht hangen bij de vorige taak. Daardoor kun je minder goed schakelen en verlies je focus.

2) De smartphone als mentale lek

Zelfs als je je telefoon niet gebruikt, trekt hij ongemerkt aandacht. Je brein reserveert capaciteit voor “mogelijke meldingen”. Onderzoek laat zien dat je beter presteert als je je telefoon gewoon in een andere kamer legt.

3) Media-multitasken

Veel schakelen tussen mail, apps en nieuws zorgt ervoor dat je slechter kunt filteren wat echt belangrijk is. Je hersenen raken letterlijk versnipperd.

Het gevolg: je Default Mode Network krijgt nauwelijks nog rustmomenten om verbindingen te leggen.

Waarom verveling en pauzes goed zijn voor creativiteit

Waarschijnlijk herken je dit: tijdens een wandeling of onder de douche valt je opeens een oplossing in. Dat is geen toeval.

• Incubatie-effect: even een andere activiteit doen vergroot de kans op creatieve ingevingen.
• Verveling: een saaie bezigheid kan je brein in een “zoekstand” zetten, waardoor er originele ideeën opkomen.
• Mind-wandering: vrij rondzwerven met je gedachten tijdens bijvoorbeeld wandelen hangt samen met hogere creativiteit.

Kortom: verveling is geen leegte, maar broedtijd voor je ideeën.

Wat betekent dit voor jou als 60-plusser?

Naarmate je ouder wordt, verandert de manier waarop je Default Mode Network functioneert. De verbindingen worden iets minder sterk en dat kan invloed hebben op geheugen en snelheid van informatieverwerking. Dat betekent niet dat je creativiteit verdwijnt, maar wel dat het beschermen van ongestoorde denktijd belangrijker wordt.

Door bewust ruimte te maken voor rust, wandelen en offline momenten, geef je je hersenen de kans om juist nu hun rijke ervaring en verbeeldingskracht optimaal te benutten.

Zo geef je je creativiteit meer lucht

1. Maak een dagelijkse DMN-wandeling (20–30 minuten). Zonder podcast of muziek. Laat je gedachten dwalen en schrijf daarna kort op wat er bij je opkomt.
2. Zet meldingen uit. Houd alleen de echt noodzakelijke meldingen (zoals belletjes) aan.
3. Werk in focussprints. Rond een taak af voordat je een nieuwe begint. Zo voorkom je “attention residue”.
4. Plan verveeltijd. Kies een simpele bezigheid zoals planten water geven of sokken sorteren voordat je gaat brainstormen.
5. Houd een schriftje bij. Noteer losse gedachten, herinneringen of ideeën. Het helpt je DMN om verbanden te leggen.
6. Plan een mini-detoxdag. Eén dag per week lichter digitaal geeft je brein ruimte.
7. Slaap goed en gebruik je ochtend. Veel ideeën vallen ’s nachts op hun plek. Zorg dat je pen en papier naast je bed hebt liggen.

Wat je vandaag al kunt doen (5 minuten)

• Zet alle niet-essentiële meldingen uit.
• Leg je telefoon in een andere kamer als je geconcentreerd wilt werken.
• Plan een korte wandeling zonder oortjes.
• Schrijf drie losse gedachten op in je schriftje.
• Rond één taak echt af voordat je de volgende start.

Tot slot

Je creativiteit vraagt niet om méér prikkels, maar om meer ruimte. Door meldingen te temmen, multitasken te vermijden en verveeltijd toe te laten, geef je je Default Mode Network de zuurstof die het nodig heeft. Juist nu, met al je ervaring en levenswijsheid, kan een rustiger digitaal ritme de rijkste ideeën naar boven laten borrelen.

‍