Door de smalle straatjes van Madrid, ver van de zilte bries van de Middellandse Zee of de ruige kusten van Galicië, klinkt soms toch het ritme van de oceaan. Hoewel de Spaanse hoofdstad honderden kilometers van het dichtstbijzijnde strand verwijderd ligt, leeft de zee in het hart van de stad voort — in kunst en architectuur, in het geheugen van het rijk dat ooit over de golven heerste, en zelfs in het broodje dat de Madrilenen massaal eten tijdens hun lunchpauze: de bocadillo de calamares.
.png)
Madrid mag dan niet aan het water liggen, maar het werd tijdens het Spaanse Rijk het brein van een zeevarende wereldmacht. Vanuit deze stad stuurde koning Filips II in de zestiende eeuw zijn armadas naar de uiteinden van de wereld. Die geschiedenis is nog steeds voelbaar, en zichtbaar, in het straatbeeld.
Neem bijvoorbeeld het imposante Museo Naval, gelegen aan de Paseo del Prado. Binnen de muren van dit museum vind je een van de rijkste maritieme collecties van Europa. Van minutieus vervaardigde scheepsmodellen tot oude zeekaarten en kronieken van veroveringen overzee — het is een eerbetoon aan Spanje’s nautische verleden. Eén van de meest indrukwekkende stukken is de wereldkaart van Juan de la Cosa uit 1500, waarop Amerika voor het eerst verschijnt.
Wandelend door het centrum van Madrid valt het op hoeveel fonteinen en watermotieven er zijn — een stilistisch eerbetoon aan de afwezige zee. De Fuente de Neptuno, met de Romeinse zeegod die zijn drietand heft te midden van opspattende dolfijnen, staat als een maritiem baken op de rotonde voor het Ritz Hotel. Niet ver daarvandaan prijkt de Fuente de Cibeles, waar de godin op haar strijdwagen wordt voortgetrokken door leeuwen — geen direct zee-icoon, maar in haar achtergrond ligt een symbolische connectie met de overvloed en controle over de elementen, waaronder water.
Op onverwachte plekken duiken ook monumentale ankers op, soms verstopt in kleine parken of als decoratief element bij overheidsgebouwen. Ze zijn vaak overblijfselen van militaire en nautische eerbetonen, stille getuigen van de tijd dat Madrid het hart vormde van een wereldrijk dat regeerde over de oceanen.
De maritieme geest van Madrid is misschien wel het tastbaarst — en smakelijkst — in een ogenschijnlijk eenvoudige lekkernij: de bocadillo de calamares. In de buurt van Plaza Mayor, waar ooit koninklijke parades plaatsvonden en later stierengevechten en openbare terechtstellingen, staan nu rijen toeristen en locals geduldig te wachten bij kleine tapasbars als La Campana of Casa Rúa. Binnen wordt met vaste hand gefrituurde inktvis op een knapperig wit pistoletje gelegd. Geen saus, geen poespas — alleen citroen, als je dat wenst.
Hoe dit broodje, gemaakt met ingrediënten uit zee, uitgroeide tot het meest iconische gerecht van een stad zonder kust? Volgens historici begon het allemaal in de jaren ’50 en ’60, toen arbeiders van buiten Madrid — met name uit Andalusië en Galicië — hun culinaire tradities meenamen. Vis was lang een luxeproduct in het binnenland, maar met de opkomst van snelle transportwegen en betere koeling werd inktvis plots beschikbaar. Frituren was goedkoop en snel: perfect voor een stad die altijd haast heeft.
Madrid is een stad die zich haar verleden herinnert, niet in nostalgische melancholie, maar met een zekere trots. De zee die haar ooit rijkdom bracht, leeft voort in haar musea, monumenten, smaak en symboliek. Dat maakt Madrid tot een fascinerend voorbeeld van een metropool zonder haven, die desalniettemin diep verbonden is met de oceaan — cultureel, historisch en culinair.
Wie goed kijkt, ziet het water overal. Niet in golven die breken op een kust, maar in stenen Neptunussen, gefrituurde calamares en met de hand getekende kaarten waarop de wereld werd veroverd. Madrid ligt misschien op het droge, maar haar ziel is doordrenkt van zeezout.
Vliegen naar: Madrid-Barajas Adolfo Suárez Airport (MAD)
Beste reistijd: Voor een ontspannen stedentrip: april–juni of september–oktober (minder druk, aangename temperaturen)
Bijzonder adresje:
📍 Casa de las Siete Chimeneas – een historisch gebouw vol zeelegendes, nu het Ministerie van Cultuur
📍 Taberna La Campana (Plaza Mayor 30) – voor de ultieme bocadillo de calamares
Musea en monumenten die u niet mag missen:
🖼 Museo Naval – een verborgen juweel met wereldkaarten, admiraalsuniformen en modelgaleien
🌊 Fuente de Neptuno en Fuente de Cibeles – symboliek van Spanje’s relatie met de zee, beide op loopafstand van het Prado
Wandeltip:
Maak een wandeling van het Prado naar het Retiro-park en let onderweg op fonteinen, ankers, en andere subtiele verwijzingen naar water en zeevaart.
Boekentip:
📚 Imperiofobia y la Leyenda Negra – María Elvira Roca Barea
Een fascinerende blik op hoe het Spaanse wereldrijk, met Madrid als kloppend hart, werd vormgegeven en bekeken door de rest van Europa.
Leestip voor de sfeer:
📖 The Shadow of the Wind – Carlos Ruiz Zafón
Hoewel zich afspelend in Barcelona, ademt dit boek dezelfde mystiek en gelaagdheid die je ook in Madrid’s oude wijken terugvindt.
Extra tip voor wie van geschiedenis houdt:
Bekijk een replica van Columbus’ schepen bij Madrid Río, waar het park langs de Manzanares-rivier het contrast laat zien tussen land en de eeuwige droom van de zee.
