Zomer in Nederland. De dagen zijn lang, het licht is zacht, en de natuur schittert in haar volle glorie. Wat is er dan mooier dan een dag vol kunst, reflectie en verwondering? Deze zomer biedt Museum de Fundatie in Zwolle precies dat met een bijzondere tentoonstelling: ‘Nederlands impressionisme – van Israels tot Ansingh’, te zien van 27 juni t/m 17 augustus 2025.
.png)
Piet Mondriaan, row of eleven poplars in red, yellow, blue and green, 1908, The Fundatie Collection
In de tweede helft van de 19e eeuw vond er een revolutie plaats in de schilderkunst. In Frankrijk trokken kunstenaars als Claude Monet en Pierre-Auguste Renoir naar buiten, gewapend met nieuwe tubes verf, om het veranderlijke licht en het dagelijkse leven vast te leggen. Ze lieten de klassieke regels van de academie los en schilderden met snelle toetsen, felle kleuren en een vrije blik. Ze noemden hun werken ‘impressies’ – en een nieuwe stroming was geboren: het impressionisme.
Rond 1890 waaide deze frisse manier van kijken ook over naar Nederland. Kunstenaars als Isaac Israels, George Hendrik Breitner en Willem de Zwart trokken met hun schildersezel de stad in. Ze legden de beweging van de moderne tijd vast: flanerende mensen, rijdende trams, de drukte van de markt. Geen geposeerde portretten of grootse historische taferelen, maar het alledaagse – op een levendige en menselijke manier verbeeld.
Wat deze tentoonstelling extra bijzonder maakt, is de aandacht voor vrouwelijke kunstenaars die vaak te lang onderbelicht zijn gebleven. Kunstenaressen zoals Lizzy Ansingh, Thérèse Schwartze, Jo Koster en Coba Ritsema schilderden met evenveel overtuiging en vernieuwing als hun mannelijke collega’s. Zij richtten hun blik op het intieme: interieurs, portretten van vrouwen, spelende kinderen, katten op de vensterbank. In hun werk schuilt een krachtig soort tederheid – een aandacht voor het kleine dat juist groots voelt.
Voor veel van deze vrouwen was zichtbaar zijn als kunstenaar geen vanzelfsprekendheid. Toch schilderden ze met durf en visie, vaak binnen de beperkingen van hun tijd. Hun werk is een feest van nuance, sfeer en persoonlijkheid. Het is dan ook terecht dat Museum de Fundatie hen nu de ruimte geeft die ze verdienen.
Het impressionisme bleef niet beperkt tot de stad. In Overijssel schilderde Jo Koster het platteland en de seizoenen, vaak ‘en plein air’, direct in de natuur. Haar werk toont een eigenzinnig kleurgebruik, beïnvloed door het Franse neo-impressionisme, maar ook doordrenkt met een eigen stem. Haar doeken ademen rust, ritme en een diep respect voor het landschap.
Een ander verrassend onderdeel van de tentoonstelling zijn twee vroege werken van Piet Mondriaan, lang voordat hij beroemd werd met zijn strakke vlakken in rood, geel en blauw. In deze schilderijen zie je een jonge kunstenaar die nog zoekende is, spelend met licht, reflectie en vorm. Het zijn landschappen, maar geen realistische kopieën – eerder melodieën van bomen en water, ritmes van kleur en beweging. Ze geven een intiem inkijkje in de artistieke ontwikkeling van een icoon.
Wat deze zomertentoonstelling zo bijzonder maakt, is de menselijke maat. Je kijkt naar kunst die niet ver weg voelt, maar dichtbij. Naar vrouwen in een woonkamer, kinderen in de tuin, bomen langs een sloot, de zon op een gracht. Het is kunst die niet wil imponeren, maar wil raken. Kunst die je meeneemt naar een ander moment in de tijd – en tegelijk verrassend eigentijds aanvoelt.
Een bezoek aan Museum de Fundatie is uitstekend te combineren met een dagje Zwolle. Struin door de historische binnenstad, lunch in de gezellige Sassenstraat of wandel langs de IJssel – en sluit je dag af met kunst die je bijblijft.
Omdat deze tentoonstelling niet alleen een ode is aan een belangrijke kunststroming, maar ook aan het lef van een generatie kunstenaars – mannen én vrouwen – die hun eigen weg durfden te volgen. Omdat het je uitnodigt om met andere ogen naar het alledaagse te kijken. En omdat het, in de woorden van de impressionisten zelf, niet draait om wat je ziet, maar om wat je voelt.
