Lang werd gedacht dat onze hersenen bij het ouder worden langzaam maar zeker dunner worden en daardoor aan kracht inboeten. Vooral de hersenschors – het buitenste laagje van de hersenen – leek kwetsbaar. Maar recent onderzoek, gepubliceerd in Nature Neuroscience, laat een verrassend ander beeld zien: de hersenschors veroudert niet gelijkmatig. Sommige lagen dunnen uit, maar andere blijven opvallend stabiel of worden zelfs sterker.
.png)
Met behulp van zeer gedetailleerde 7-Tesla MRI-scans ontdekten onderzoekers dat de middelste lagen van de hersenschors – die belangrijk zijn voor tast en beweging – niet dunner worden, maar juist dikker en beter geïsoleerd blijven. Dit isolatielaagje, myeline genoemd, helpt hersencellen om signalen snel en efficiënt door te geven.
De bovenste lagen van de hersenschors bleken nauwelijks tekenen van veroudering te vertonen. Alleen de dieper gelegen lagen, die verantwoordelijk zijn voor het aanpassen van zintuiglijke informatie aan context en aandacht, lieten daadwerkelijk dunner worden zien.
Met andere woorden: de hersenen verouderen laag voor laag, en niet overal tegelijk.
Een bijzonder voorbeeld onderstreept dit idee. Onderzoekers onderzochten een persoon die zonder één arm geboren was. In de hersenhelft die normaal de signalen van die arm zou verwerken, bleek de betreffende laag van de hersenschors dunner te zijn. Dat laat zien hoe sterk de hersenen reageren op gebruik – of het gebrek daaraan.
Veelgebruikte circuits worden beschermd of zelfs versterkt, terwijl ongebruikte gebieden langzaam inleveren.
Nog iets opvallends: in de diepere lagen van de hersenschors zagen wetenschappers niet alleen afbraak, maar ook compensatie. Er werd meer myeline aangemaakt, alsof de hersenen zelf proberen de achteruitgang te compenseren. Dierstudies lieten daarnaast zien dat de activiteit van zenuwcellen zelfs toeneemt bij veroudering, wat kan wijzen op een actieve poging van de hersenen om zichzelf in balans te houden.
Dit onderzoek biedt een veel optimistischer perspectief op hersenveroudering dan we gewend zijn. Het laat zien dat onze hersenen plastisch blijven: ze passen zich aan en reageren op gebruik, zelfs op hogere leeftijd.
Wat betekent dit voor ons dagelijks leven? Dat we veel in handen hebben om onze hersenen vitaal te houden:
De veroudering van onze hersenen is dus geen onvermijdelijke, uniforme achteruitgang. Het is eerder een verfijnd proces waarbij sommige lagen afnemen, andere juist sterker worden en er zelfs compensatiemechanismen optreden. Het belangrijkste inzicht? Door actief te blijven – zowel lichamelijk als geestelijk – kunnen we onze hersenen helpen vitaal te blijven.
