We dragen maskers. We geven onszelf definities die niet altijd de hele waarheid weerspiegelen. Soms doen we dat bewust, soms onbewust. We identificeren onszelf met de rollen die we spelen: de collega, de ouder, de vriend, etc. Deze facetten van onszelf zijn niet verkeerd, maar ze vormen slechts een deel van het grotere geheel dat wij zijn. En toch wordt vaak gedacht dat deze uiterlijke vertoningen van wie we zijn, het hele verhaal vertellen. In de derde en vierde levensfase, wanneer we terugkijken op een leven van rollen en verhalen, komt er vaak ruimte voor reflectie. Wat hebben we geleerd? Wat willen we achterlaten? Wat willen we meenemen in de volgende fase? Het is een tijd waarin we ons kunnen afvragen: Wat ben ik, als ik al deze rollen even loslaat?
Afbeelding door Erik Voncken
Maar wat gebeurt er als we die rollen even loslaten? Wat gebeurt er als we de lagen afpellen die we in de loop van de tijd hebben opgebouwd?
De zelf creëerde ik, het ego, is een construct. Het is een zelfbeeld dat we creëerden om te voldoen aan verwachtingen, om de wereld om ons heen te begrijpen en om onszelf begrijpelijk te maken voor anderen. Het ego is gevormd uit overtuigingen, culturele normen en de verhalen die we over onszelf vertellen. Het bestaat uit de gedachte dat we altijd iets moeten bewijzen, altijd iets moeten doen of zijn om ergens bij te horen. De zelf gecreëerde ik, ons ego, kan zich in allerlei gedaanten manifesteren: de perfectionist, de zorgzame ander, de succesvolle professional.
En toch — zodra we ons ervan bewust worden, zodra we stil worden en naar binnen kijken — realiseren we ons iets belangrijks: het ego is niet wie we werkelijk zijn. Het is slechts een tijdelijke constructie die we gebruiken om te navigeren in de wereld. Het is iets dat we hebben aangenomen, niet iets dat we zijn.
Waarom is het dan zo moeilijk om deze illusie los te laten? Omdat het ego een gevoel van veiligheid biedt. Het zegt: "Dit ben ik, dit is mijn identiteit." Maar wat gebeurt er als we deze identificatie loslaten? Wat gebeurt er als we erkennen dat we meer zijn dan deze tijdelijke maskers?
De meeste mensen staan er niet bij stil dat ze gevangen zitten in hun eigen gedachten en overtuigingen. Ze gaan door met hun dagelijks leven zonder echt te reflecteren op de vraag: Wat is werkelijk en wat is slechts een illusie? Dit is de sleutel. Het moment waarop we stoppen met identificeren met de verhalen die we onszelf vertellen, opent een nieuw perspectief.
We raken gewend aan onze verhalen, aan de manier waarop we onszelf zien. Maar stel je voor dat je een moment zou nemen om je af te vragen: Ben ik mijn gedachten? Of zijn mijn gedachten slechts dingen die voorbij komen in mijn geest, net zoals de wolken die door de lucht zweven?
Dit vraagt om een dieper inzicht, een moment van stil worden, waarin we ons bewust worden van onze gedachten en gevoelens zonder eraan vast te houden. In deze stilte kunnen we ontdekken dat we niet het verhaal zijn dat we over onszelf vertellen, maar iets veel groters. We zijn het bewustzijn dat waarneemt, dat begrijpt, dat aanwezig is in dit moment.
De zoektocht naar het ware zelf is niet een zoektocht naar een perfect beeld van wie we zouden moeten zijn, maar een zoektocht naar de vrijheid om te zijn wie we werkelijk zijn, zonder de druk van verwachtingen. Het is een uitnodiging om stil te staan bij de vraag: Wat blijft er over als ik mijn ego, het zelf gecreëerde ik doorzie? Wat blijft er over als ik de lagen van mezelf afpel? Daar ga ik in de volgende column op door.
