Een nieuw leven na werk: waarom afscheid nemen van je carrière zo lastig is

De Amerikaanse psychologe Teresa M. Amabile, emeritus hoogleraar aan Harvard Business School, onderzocht deze overgang samen met collega’s van MIT, Bentley en Boston University. Hun nieuwe boek, Retiring: Creating a Life That Works for You, laat zien hoe mensen de overstap van werk naar een nieuw leven maken – en waarom het soms zo moeilijk is om jezelf opnieuw uit te vinden.

De onzichtbare horde van werk loslaten

“Er is geen universele route naar een goed pensioen,” zegt Amabile. Toch ontdekte haar onderzoek dat iedereen vroeg of laat vier grote taken moet aangaan. Het begint met de beslissing wanneer en hoe je wilt stoppen met werken. Dan volgt een minder tastbare, maar vaak pijnlijkere stap: volledig loskomen van je werkidentiteit.

Voor velen voelt dat als een verlies. Niet alleen van status, maar ook van ritme, betekenis en sociale contacten. Je werk was misschien jarenlang de plek waar je energie, erkenning en richting vond. Zonder dat anker kan de leegte verrassend groot zijn.

Experimenteren met een nieuw leven

Na het loslaten volgt een fase van zoeken. Amabile noemt dit het bouwen van een “provisorische structuur”: experimenteren met nieuwe activiteiten, rollen en routines. Dat kan betekenen dat je vrijwilligerswerk gaat doen, een cursus oppakt, of simpelweg test hoe het voelt om dagen zonder verplichtingen te vullen.

Belangrijk is volgens haar dat je deze fase niet ziet als falen, maar als een laboratorium. Je probeert, ontdekt wat werkt, en laat weer los wat niet bij je past. Pas daarna kun je toewerken naar een stabiele structuur: een levensstijl waarin je nieuwe identiteit verankerd raakt.

Een generatie in transitie

Dat zoeken speelt zich af tegen een maatschappelijke achtergrond. Alle babyboomers zullen in 2030 de leeftijd van 65 zijn gepasseerd. Ze zijn rijker, gezonder en digitaler dan eerdere generaties. Tegelijkertijd schuiven velen hun pensioen uit, uit financiële noodzaak of omdat hun werk simpelweg te verweven is met wie ze zijn.

Amabile zelf staat aan de vooravond van haar volledige pensioen. Dat maakt haar reflecties extra indringend: zelfs voor iemand die decennialang het thema onderzocht, blijkt de overgang van theorie naar praktijk uitdagend.

Wat betekent dit voor jou?

Het onderzoek laat zien dat pensioen geen eindpunt is, maar een proces. Je hoeft niet van de ene op de andere dag te weten hoe je leven eruitziet. Het gaat erom dat je jezelf de ruimte geeft om te experimenteren en opnieuw betekenis te vinden.

De kernboodschap van Amabile en haar collega’s is eenvoudig maar krachtig: geluk in je pensioenjaren vraagt net zo goed om aandacht, planning en zelfkennis als een carrière dat ooit deed. Het is geen kwestie van loslaten alleen – het is vooral een uitnodiging om jezelf opnieuw uit te vinden.

Tips uit de Proudies-community

Onze leden delen regelmatig hoe zij de overgang naar het pensioen vormgeven. Dit zijn enkele inzichten die vaak terugkomen:

• Blijf leren – of het nu gaat om een schildercursus, Italiaans leren of digitale vaardigheden, nieuwe kennis geeft energie en een gevoel van groei.
• Creëer ritme – zonder vaste werktijden kan een leegte ontstaan. Een ochtendwandeling, vaste sportles of vrijwilligerswerk helpt structuur te behouden.
• Investeer in relaties – plan wekelijks een moment met vrienden, kinderen of kleinkinderen. Veel Proudies ervaren dat sociale verbinding de belangrijkste sleutel tot voldoening is.
• Kies voor betekenis – vrijwilligerswerk, mentor worden of een bijdrage leveren aan een buurtinitiatief geven richting en vervulling.
• Durf te dromen – het pensioen is ook een kans om iets te doen dat je altijd hebt uitgesteld: een reis, een project, of een passie waar je nooit eerder tijd voor had.

Zoals een van onze leden het verwoordde: “Het voelt alsof ik weer twintig ben, maar nu met de wijsheid van een heel leven erbij.”

‍