Wat maakt ouder worden ‘succesvol’? Is dat een lichaam dat goed blijft functioneren? Of is het iets anders – een manier van omgaan met het leven, met verandering, met verlies? Een groep Schotse onderzoekers ging op zoek naar het antwoord en ontdekte iets wat misschien nog belangrijker is dan vitaliteit: de kunst van aanpassing.
.png)
Veel onderzoeken naar succesvol ouder worden leggen de nadruk op fysieke gezondheid. Fit blijven, scherp blijven, actief blijven – dat is het ideaal. Maar de realiteit is dat het lichaam, hoe goed we er ook voor zorgen, verandert. De vraag is dan: hoe ga je daarmee om?
Jon Carpentieri en zijn collega’s van University College London en de Universiteit van Edinburgh besloten het eens van de andere kant te bekijken. Zij wilden weten hoe mensen zélf spreken over ouder worden – hoe ze omgaan met lichamelijke achteruitgang, en hoe ze toch geluk, betekenis en levenslust behouden.
Ze onderzochten interviews met vijftien Schotten, geboren in 1936, die al hun hele leven gevolgd werden in een langlopend onderzoek. Sommigen waren nog opmerkelijk fit, anderen hadden fysieke beperkingen. Maar de opvallendste verschillen zaten niet in hun lichaam – ze zaten in hun verhalen.
De onderzoekers gebruikten een psychologisch model dat al langer bekend is: Selection, Optimization, and Compensation (SOC).
Het klinkt misschien academisch, maar het gaat om iets heel menselijks:
Het mooie van dit model is dat het niet uitgaat van perfectie, maar van aanpassing. Niet van wat we verloren hebben, maar van wat we nog kunnen winnen.
De onderzoekers luisterden naar hoe mensen over hun leven praatten. Ze noemden dit “SOC talk”: verhalen waarin ouderen vertelden hoe ze hun leven aanpassen aan de nieuwe realiteit.
Sommigen vertelden over het bewust schrappen van activiteiten die te veel energie vroegen, om ruimte te maken voor dat wat hen voldoening gaf.
Een man had bijvoorbeeld zijn bergwandelingen opgegeven, maar wandelde nu elke ochtend in het park. “Ik loop minder ver,” zei hij, “maar ik kijk beter.”
Anderen vertelden hoe ze nieuwe routines vonden: koken met een krukje in plaats van staand, samen sporten in plaats van alleen, een hobby die minder fysiek inspannend was maar nog steeds uitdaging bood.
Wat de onderzoekers ontdekten, was verrassend:
👉 De mensen die veel over zulke aanpassingen praatten – die actief reflecteerden op hoe ze met veranderingen omgingen – voelden zich gelukkiger.
Zelfs als hun fysieke gezondheid slechter was.
👉 En omgekeerd: wie weinig sprak over aanpassing, wie zijn leven vooral zag als “minder dan vroeger”, rapporteerde minder welzijn, ook al was hij lichamelijk gezonder.
De onderzoekers leggen uit dat succesvol ouder worden ook een verhaal is dat we over onszelf blijven vertellen.
Wanneer het lichaam vertraagt, verliezen we soms niet alleen kracht, maar ook samenhang in ons levensverhaal. “Wie ben ik nu ik niet meer alles kan wat ik kon?”
Narratieve gerontologie – de wetenschap die kijkt naar verhalen over ouder worden – spreekt dan over het gevaar van narratieve afsluiting: het gevoel dat het verhaal af is, dat er niets nieuws meer komt.
Maar juist het blijven herschrijven van je eigen verhaal – het vinden van nieuwe doelen, nieuwe betekenissen, nieuwe vormen van geluk – blijkt essentieel voor welzijn.
Een van de deelnemers zei het prachtig:
“Ik kan niet meer alles wat ik vroeger deed, maar ik heb ontdekt dat mijn dagen voller zijn als ik me concentreer op wat ik nog wél kan. Mijn leven is kleiner, maar rijker.”
Wat deze studie laat zien, is dat succesvol ouder worden niet per se betekent dat we jong blijven – maar dat we blijven groeien.
De kunst is om te blijven kiezen, aanpassen en dromen, zelfs als de omstandigheden veranderen.
Of zoals de onderzoekers het verwoorden:
“Succesvol ouder worden betekent dat je het verhaal van je leven blijft ontwikkelen – ondanks, of juist dankzij, de veranderingen die het ouder worden met zich meebrengt.”
Ouder worden vraagt om flexibiliteit, creativiteit, en bovenal: zelfcompassie.
Het is geen strijd tegen verlies, maar een voortdurende oefening in betekenis vinden.
De Schotse deelnemers aan dit onderzoek herinneren ons eraan dat we, hoe oud we ook zijn, altijd nieuwe hoofdstukken kunnen schrijven.
Dus stel uzelf eens de vraag:
🪶 Waar wil ik mijn energie nu op richten?
🪶 Wat wil ik optimaliseren – verbeteren of verdiepen?
🪶 En waar kan ik iets compenseren, zodat mijn leven in balans blijft?
Dat zijn geen kleine vragen. Maar misschien zijn het precies de vragen die het leven rijker maken – en ouder worden tot een vorm van levenskunst.
Bron:
Carpentieri, J. D., Elliott, J., Brett, C. E., & Deary, I. J. (2017). Adapting to Aging: Older People Talk About Their Use of Selection, Optimization, and Compensation to Maximize Well-being in the Context of Physical Decline. The Journals of Gerontology: Series B, 72(2), 351–361.
