Het geheim van optimisme

Niet het soort optimisme dat alles weglacht of problemen negeert, maar een diepgeworteld vertrouwen dat het leven de moeite waard blijft en dat de toekomst dingen in petto heeft om naar uit te kijken.

Een optimistische geest, een langer leven

In een grootschalig onderzoek van de Boston University School of Medicine, gepubliceerd in het gerenommeerde PNAS, volgden wetenschappers meer dan 70.000 vrouwen en 1.400 mannen over een periode van tientallen jaren. Wat bleek? De mensen met de hoogste mate van optimisme leefden 11 tot 15 procent langer dan hun minder hoopvolle tijdgenoten. Bovendien hadden zij een tot 70 procent hogere kans om de leeftijd van 85 jaar te bereiken; een grens die door onderzoekers wordt gezien als ‘exceptionele levensduur’.

En het meest opvallende? Dit verband bleef overeind nadat rekening werd gehouden met factoren als opleidingsniveau, chronische ziekten, depressie, of leefstijlkeuzes als roken of lichaamsbeweging.

Kort gezegd: optimisme blijkt een onafhankelijke voorspeller van een lang leven.

Sterker, sneller, zelfstandiger

Maar het gaat niet alleen om levensjaren – ook de kwaliteit van die jaren lijkt samen te hangen met een positieve levenshouding. In een studie uit 2023, gepubliceerd in de Journal of the American Geriatrics Society, werden meer dan 150.000 ouderen onderzocht op fysieke markers van gezond ouder worden. Optimistische deelnemers bleken gemiddeld een sterkere handgreep te hebben, konden vaker opstaan uit een stoel binnen een bepaalde tijd, en behielden deze fysieke vaardigheden ook langer.

Deze metingen worden niet voor niets gebruikt in de geriatrie: ze voorspellen de mate van onafhankelijkheid, mobiliteit en zelfs overlevingskansen bij ouderen.

Met andere woorden: optimisten lopen niet alleen verder, ze lopen ook rechtop, zelfstandig, en met meer veerkracht door het leven.

Hoe werkt dat dan?

Hoewel het exacte mechanisme nog onderwerp van onderzoek is, wijzen psychologen en neurowetenschappers op meerdere routes waardoor optimisme kan bijdragen aan een betere gezondheid:

• Minder stress, minder schade: Optimisten blijken beter om te gaan met stressvolle gebeurtenissen. Ze herstellen sneller na tegenslagen en maken gemiddeld minder van het stresshormoon cortisol aan, wat langdurige schade aan het lichaam kan voorkomen.
• Beter voor zichzelf zorgen: Een optimistische kijk vergroot de kans dat mensen gezond eten, vaker bewegen en sneller naar een arts gaan bij klachten. Niet uit angst, maar uit betrokkenheid bij hun eigen welzijn.
• Meer verbondenheid: Optimisten hebben gemiddeld sterkere sociale netwerken en voelen zich vaker emotioneel ondersteund – een bewezen beschermende factor tegen depressie én lichamelijke achteruitgang.

Visualiseren: trainen van hoopvolle hersenen

Het goede nieuws? Optimisme is geen vaststaand karaktertrekje. Het is te oefenen. Net als spieren kunnen onze hersenen nieuwe verbindingen aanleggen, een proces dat neuroplasticiteit heet. En één van de meest onderzochte manieren om dit te stimuleren is via de zogenaamde Best Possible Self-oefening.

De oefening:

1. Zoek een rustige plek waar u 15 tot 20 minuten ongestoord kunt zitten.
2. Sluit uw ogen en stel zich voor: hoe ziet uw leven eruit over vijf of tien jaar als alles op de best mogelijke manier verloopt? U bent gezond, omringd door fijne mensen, actief en betekenisvol bezig.
3. Schrijf daarna in de tegenwoordige tijd een kort verhaal (of brief aan uzelf) over dit toekomstbeeld. Wees levendig, specifiek en optimistisch. Bijvoorbeeld: “Ik wandel elke ochtend in het bos, voel me krachtig, heb fijne gesprekken met mijn kleinkinderen en schilder weer.”
4. Lees dit verhaal regelmatig terug. Sommigen kiezen ervoor het hardop te lezen of als dagboekreflectie in te zetten.

Wetenschappelijke studies laten zien dat mensen die deze oefening enkele keren per week doen, zich binnen een paar weken optimistischer, hoopvoller en energieker voelen. Het is een eenvoudige, maar krachtige manier om de hersenen opnieuw af te stemmen op mogelijkheden, in plaats van obstakels.

Waarom dit juist nú belangrijk is

Juist in een levensfase waarin gezondheid, verlies of veranderingen zich opstapelen, kan het verleidelijk zijn om te denken in beperkingen. Maar de cijfers – én de verhalen – laten iets anders zien: mensen die actief ruimte blijven maken voor hoop en groei, blijken lichamelijk en mentaal sterker te blijven.

Zoals één van de deelnemende vrouwen in het Boston-onderzoek zei:
"Ik heb geleerd dat ouder worden niet alleen gaat over wat je verliest, maar over wat je nog kunt ontdekken."

Tot slot: een uitnodiging

Bij Proudies geloven we dat gezond ouder worden niet alleen draait om wat u eet of hoeveel u beweegt, maar ook om hoe u kijkt naar uzelf en uw toekomst.

We nodigen u uit: probeer deze oefening eens een week lang. Geef uw hoopvolle verbeeldingskracht een podium. U heeft niets te verliezen – en mogelijk jaren, gezondheid en levenslust te winnen.

‍